پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی با عنوان بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجویان

 

مزاح یا شوخ طبعی 

مزاح   به عنوان یكی از ویژگیهای شخصیتی انسان، كیفیتی منحصر به نوع آدمی است. اگر چه ارائه تعریف دقیقی از مزاح دشوار است، اما حتی در تمدنهای باستان نیز در این باره نظرات و مطالب گسترده ای مطرح شده است. مثلاً در كتاب عهد عتیق، پندی به این مضمون وجود دارد كه «دلی شاد به خوبی یك طبیب كار می كند» افلاطون، ارسطو و اندیشمندان و فلاسفه سایر اعصار و قرون نیز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احادیث اسلامی نیز روایاتی از پیامبر و ائمه وجود دارد كه حاكی از تأثیرات مثبت مزاح در زندگی مؤمنان است. در روایاتی از پیامبر اكرم (ص) ایشان فرموده اند «هیچ مؤمنی نیست جز این كه او را شوخی و مزاح است».
 
متون اخیر روان شناسی بر نقش مزاح در سازگاری و مقابله   با استرس از یك سو و اثرات آن در افزایش بهبود كیفیت زندگی از سوی دیگر تأكید كرده اند (نجاریان، براتی و ابراهیمی قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معنی مزاح) از كلمة لاتین Humere به معنای «جاری ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از دیدگاه فلاسفه و اندیشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است كه سبب علامت جسمی و روانی اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاری، گرم و مرطوب است و چنانچه بر سایر اخلاط غالب شود، فرد سالم، امیدوار، با نشاط و سر حال می گردد. اما چنانچه ترشحات سایر اخلاط غلبه یابند فرد در حالتی مرضی قرار می گیرد برای مثال اگر ترشحات كبد كه صفرای سیاه است غالب شود فر دچار نوعی حالت مرضی می شود و از نظر خلقی، حساس، زودرنج، كج خلق و دچار حالات مالیخولیا و افسردگی می شود كه سبب نگ`رشی منفی و غمگنانه به زندگی می گردد. بدین ترتیب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاری و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببی مزاح است. در قرون میانه و پس از آن نیز پیرامون مزاح و شوخی نظراتی ارائه شده است. مثلاً توماس هابز   فیلسوف انگلیسی معتقد بود كه شوخی در درجه اول، روشی در جهت ابراز خشم و غضب آدمی است و هدف آن توهین به مخاطب یا شخص ثالث است (به نقل از راسكین  ، 1985). كانت   مزاح را احساس و تأثیر حاصل از تغییر شكل ناگهانی و بی ربط یك توقع یا انتظار به هیچ و پوچ می دانست. 
 
 
 
کلمات کلیدی:

مزاح

شوخ طبعی

سلامت روانی

 
 
 

آشنایی با متون روانشناسی دربارة مزاح 

روان شناسان مزاح را به مثابه یكی از ویژگیهای شخصیتی انسان در نظر گرفته و آن را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسی مزاح و خنده برای وجود آدمی جلب شد. برخی از روان شناسان معتقدند كه مزاح و خنده برای وجود آدمی و زندگی او، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (كورتكف  ، 1991؛ میندس  و كوربین  ، 1985). دیدگاه عمده دربارة نقش روان شناختی مزاح معتقد است كه مزاح نوعی سبك سازگاری و انطباق است. فروید   (1916) معتقد است كه مزاح یكی از سازوكارهای دفاعی «من» و نوعی تلاش اقتصادی جهت صرف انرژی روانی است. آریتی   (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگی بین حدس بذله گویی و میزان خلاقیت فرد وجود دارد. پلاچیك   (1981) هشت سبك سازگاری برای آدمی برشمرده كه در این میان سازوكار وارونه سازی، یعنی توجه به وجوه مضحك شرایط و موقعیت های فشارزا از آن جمله است. 
 
از یك دیدگاه جامع تر زیستی – روانی اجتماعی   می توان مزاح را نوعی پیام هدفمند اجتماعی دانست كه با تغییرات فیزیولوژیكی و روانی ویژه ای همراه است. بدیهی است كه این پیام كاركردهای اجتماعی خاص خود را داراست و محتوا و مسیر ویژه خود را نیز دارد. به عبارت دیگر مزاح به مثابه یك پیام هدفمند به دنبال تحقیق كاركردهای معینی است و در این راه با استفاده از شیوه های ویژه در موقعیت های معینی به كار می رود. توجه به كاركردهای اجتماعی و اهداف مزاح از دیدگاههای مختلف، مورد بحث و بررسی علمای رفتاری و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخی از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده ای آن را دردناك و تحقیرآمیز و تعدادی دیگر مزاح را سرگرم كننده و لذت بخش می دانند. به طور كلی نظرات روان شناختی پیرامون مزاح و بذله گویی را می توان در قالب چند رویكرد نظری مورد بررسی قرار داد. شوخی و شوخ طبعی اساساً خلاق بوده و خود تسهیل كننده خلاقیت بیشتر است. تقریباً تمامی تعاریف شوخ طبعی شامل ضوابطی از قبیل تركیبهای غیرمعمول، شگفتی، عدم تجانس مفاهیم و برداشتها و نظایر آن می گردد. 
 
 
 
فهرست مطالب
 
فصل اول: کلیات تحقیق 4
مقدمه 4

مزاح یا شوخ طبعی 4

آشنایی با متون روانشناسی دربارة مزاح 6

سلامت روان یا سلامت روانشناختی 8

اهمیت و ضرورت تحقیق 9
اهداف تحقیق 10
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 10
شوخ طبعی: 10
2- سلامت روانی: 11
 
فصل دوم:مبانی نظری و یافته های پژوهشی 12
مبانی (رویكردهای) نظری روان شناختی مزاح: 13
نظریه تخلیه هیجانی و آسودگی : 14
نظریه ناهماهنگی و تباین 15
واكنشهای مزاح: 16
مزاح و سیستم ایمنی بدن: 18
مزاح و عملكرد تحصیلی: 18

نقش درمانی مزاح: 19

تبیین روان شناختی از تأثیر مزاح در مقابله با استرس: 20

مدل تعاملی استرس: 21
نظریه فروید: 24
نظریة موری: 25
نظریة آدلر: 25
نظریه فروم: 26
نظریه مزلو: 26
نظریه اسكینر: 26
افراد سالم از نظر روانی: 28
نظریه اسلام: 29
پیامدهای استرس: 36
اختلال هیجانی: 36
اختلال شناختی: 37
اختلال فیزیولوژیكی: 38
كنار آمدن: 39
روشهای كنار آمدن مستقیم: 39
كنار آمدن مواجهه ای: 40
مسئله گشایی برنامه ریزی شده: 41
حمایت اجتماعی: 42
روشهای كنار آمدن دفاعی: 43
مكانیزمهای دفاعی: 43
ورزش: 46
سطح آموزشی 49
تعداد 49
درصد 49
مهد كودك 49
كلاس اول 49
ترغییب پرورش توانایی شوخ طبعی: 50
 
فصل سوم:روش شناسی تحقیق 52
طرح تحقیق و منطق انتخاب آن: 55
روش اجرای تحقیق: 56
روش تحلیل داده ها: 56
 
فصل چهارم:یافته های تحقیق 57
1- یافته های توصیفی 58
جدول 2-4 نشان می دهد كه پایایی سلامت روان به روش بازآزمایی 6879/0 است. 59
2- یافته های مربوط به فرضیه تحقیق: 60
 
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری 61
تبیین یافته های تحقیق: 62
محدودیتهای تحقیق: 63
پیشنهادات: 63
REFERENCES: 66
ASCL-25 70